Ücretsiz yapboz oyunları
Yapboz, en popüler zeka oyunlarından biridir. Düz bir resmin aynı boyutta birçok parçaya bölünmesiyle oluşur. Parçalar önce karıştırılır ve oyuncunun görevi, renk ve dokulara göre düzenleyerek resmi yeniden oluşturmaktır.
Resim herhangi bir şeyi tasvir edebilir: bir portre, manzara, natürmort, soyut sanat, bir film sahnesi veya çizgi film karesi. Resim ne kadar renkli ve detaylıysa, yapbozu tamamlamak o kadar kolay olur. Öte yandan, tek renkli görsellerin tamamlanması en fazla zamanı alır.
İngilizce’de jigsaw puzzle kelimesi "dekupaj testeresiyle kesilmiş bulmaca" anlamına gelir, çünkü yapbozlar başlangıçta sert malzemelerin dekupaj testeresiyle kesilmesiyle üretiliyordu.
Uzmanlara göre, yapboz çözmek mantıksal düşünmeyi, dikkati ve ince motor becerilerini geliştirir, ayrıca parçalar ile bütün arasındaki bağlantıyı anlamayı kolaylaştırır. Günümüzde hem çocuklar hem de yetişkinler tarafından sevilen yapbozlar, günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir.
Oyunun tarihi
Günümüz yapbozlarının temelini atan kişi, İngiliz kartograf John Spilsbury’dir. 1766 yılında, dünya haritasını bir tahta levhaya yapıştırarak ve ülke sınırlarına göre keserek ilk yapbozu oluşturdu. Spilsbury, bu yapbozu öğrencilerine coğrafya öğretmek için kullandı; öğrenciler, haritayı hafızalarından yeniden oluşturmaya çalışıyordu.
1906 yılında dekupaj testeresi icat edildiğinde, bu tür bulmacaların (o dönemde dissection puzzles olarak biliniyordu) üretimi çok daha kolay hale geldi ve jigsaw puzzle olarak adlandırılmaya başlandı. İngilizce’de "jigsaw" kelimesi, "dekupaj testeresi" anlamına gelir. Başlangıçta yapbozlar eğlence için değil, eğitim amaçlı kullanılıyordu. Parçaların birbirine geçmeli kenarları yoktu ve uygun boyuttaki sert bir taban üzerine yerleştiriliyordu.
20. yüzyılın başlarında yapbozlar İngiltere'de popüler hale geldi ve daha sonra Amerika Birleşik Devletleri'nde seri üretime geçildi. Pahalı ve işlenmesi zor olan ahşap yerine, daha esnek ve kullanışlı karton malzeme tercih edilmeye başlandı. 1909 yılında, ABD'de birbirine geçmeli yapboz parçaları üreten ilk fabrika açıldı. Bu tasarım, günümüz yapbozlarına oldukça benziyordu.
Üzerinden bir asırdan fazla zaman geçmiş olmasına rağmen, üretim teknolojisi büyük ölçüde değişmeden kalmıştır: Basılı görsellerin yer aldığı karton tabakalar, presleme kalıplarıyla kesilerek parçalara ayrılır. Daha pahalı olan ahşap versiyonlar ise elektrikli dekupaj testeresiyle kesilir. Önceden bu iş el ile yapılırken, günümüzde CNC makineleri ile hassas bir şekilde kesim yapılmaktadır.
İlginç bilgiler
İlk yapbozların ortaya çıkışından bu yana bir asırdan fazla zaman geçti, ancak bu zeka oyunu dünya çapında büyük bir popülerlik kazandı ve birçok ilginç rekora ve bilgiye sahiptir.
- Dünyanın en büyük yapbozu 2018 yılında Dubai'de yapıldı. Birleşik Arap Emirlikleri'nin kurucusu ve ilk devlet başkanı Zayed bin Sultan Al Nahyan’ı tasvir ediyordu. Yapbozun yüzey alanı 6.000 metrekareyi aştı ve 12.320 parçadan oluşuyordu.
- Parça sayısı en fazla olan yapboz, 2011 yılında Vietnam'da üretildi. 551.232 parçadan oluşuyordu. Tamamlandığında boyutu 14,85 × 23,20 metreydi. Ho Chi Minh Ekonomi Üniversitesi'nden 1.600 öğrenci, yapbozu 17 saat içinde tamamladı.
- En küçük yapboz 2022 yılında İtalya’da üretildi. Her parçasının yüzey alanı 0,36 cm²’den küçüktü. Tamamlandığında boyutu 6,5 × 5,5 cm olup 99 parçadan oluşuyordu.
- 1.000 parçalık bir yapbozu en hızlı tamamlama rekoru, 2018 yılında Birleşik Krallık Şampiyonası’nda yarışan Sara Mills’e aittir. Kendisi bu yapbozu 1 saat 52 dakikada tamamladı ve Guinness Rekorlar Kitabı’na girdi.
- Dünyanın en pahalı yapbozu, 2005 yılında The Golden Retriever Foundation müzayedesinde 27.000 dolara satıldı. El yapımıydı ve doğal ahşaptan üretilmişti. 467 parçadan oluşan yapbozun görselinde kediler, kuşlar, atlar ve köpekler vardı.
- Resmi olarak kayıtlı en büyük yapboz koleksiyonuna sahip kişi Brezilyalı Luiza Figueiredo’dur. Koleksiyonunda toplam 1.047 farklı yapboz bulunmaktadır ve ilk yapbozunu 1967 yılında satın almıştır.
21. yüzyılda koleksiyoncuları ve yapboz severleri bu basit oyunlara neyin cezbettiğini söylemek zor. Masa oyunları ve bilgisayar oyunlarının çeşitliliğine rağmen, yapbozlar hala oldukça popüler ve talep görmektedir.
20. yüzyıldan farklı olarak, günümüzde yapbozlar sadece fiziksel olarak değil, aynı zamanda bilgisayar veya mobil cihaz ekranında da oynanabilir. 2020 yılında ABD’de tanıtılan en büyük çevrimiçi yapboz, 1,2 milyon parçadan oluşuyordu ve bu hala ulaşılabilecek son sınır değil. Daha basit bulmacalardan hoşlananlar için 50 veya 100 parçalık standart yapbozlar da mevcuttur.
Çevrimiçi yapboz çözmek eğlenceli ve faydalı bir aktivitedir. Kuralları bildiğiniz takdirde yapbozu kolayca tamamlayabilir ve keyifli vakit geçirebilirsiniz.
